Στυτική δυσλειτουργία: Το άγχος εμπόδιο και για τους νέους!

Οι καπνιστές έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες από τους μη καπνιστές να αποκτήσουν προβλήματα στύσης!

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ανάμεσα στα δικαιώματα του ανθρώπου περιλαμβάνεται και το δικαίωμα στη σεξουαλική υγεία, στην ευχαρίστηση και τον έλεγχο της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής συμπεριφοράς. Κατά συνέπεια, αποτελεί δικαίωμα κάθε ανθρώπου με σεξουαλικό πρόβλημα να λάβει την κατάλληλη ιατρική βοήθεια.

Η στυτική δυσλειτουργία είναι η πιο σημαντική διαταραχή της σεξουαλικότητας στον άνδρα, καθώς και η διαταραχή που επηρεάζει περισσότερο από όλες τις άλλες τη ζωή του καθώς και τη σχέση του με τη σύντροφό του.

Θα αρχίσουμε με τον ορισμό της στυτικής δυσλειτουργίας όπως αυτός έχει καθιερωθεί από την ιατρική κοινότητα, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το πρόβλημα αυτό αποτελεί πάθηση, η οποία έχει ιατρική διάγνωση και επιστημονική αντιμετώπιση.

Ως στυτική δυσλειτουργία ορίζεται η μόνιμη ή παροδική ανικανότητα για επίτευξη ή/και διατήρηση στύσης, ικανής για την εκτέλεση της σεξουαλικής πράξης.

Στον ορισμό πρέπει να επιμείνουμε σε δύο σημεία. Το πρώτο είναι η μονιμότητα ή παροδικότητα του προβλήματος. Όταν λέμε παροδικότητα δεν εννοούμε την εμφάνιση του προβλήματος μία φορά, αλλά ένα πρόβλημα που εμφανίζεται ανάλογα με τις συνθήκες της σεξουαλικής επαφής.

Το δεύτερο είναι η αποτυχία είτε εμφάνισης σκληρής στύσης είτε διατήρησης της σκληρότητας μέχρι το τέλος της επαφής, γιατί σε μερικούς άνδρες εμφανίζεται το φαινόμενο της απώλειας της στύσης μετά την είσοδο στον γυναικείο κόλπο.

Η στυτική δυσλειτουργία είναι πρόβλημα αρκετά κοινό και σύμφωνα με μια σημαντική μελέτη, η οποία διενεργήθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1990, 52% των ανδρών ηλικίας 40-70 ετών παρουσίαζε από ελαφριά έως βαριά στυτική δυσλειτουργία.

Επίσης, πρέπει να αναφέρουμε ότι ο αριθμός των κρουσμάτων παγκοσμίως αυξάνεται και _ σύμφωνα με τις προβλέψεις _ τα περιστατικά αυτά από 155.000.000 παγκοσμίως το 1995 θα φτάσουν τα 322.000.000 το έτος 2025.

Από τους κύριους λόγους αυτής της αύξησης είναι η σημαντική αύξηση του μέσου όρου ζωής, που αποτελεί και κύριο προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση στυτικών διαταραχών.

Τα αίτια τις στυτικής δυσλειτουργίας μπορεί να ταξινομηθούν σε οργανικά, ψυχογενή και μεικτά.

Διάγνωση

Υπάρχει αριθμός εξετάσεων που μπορεί να καθορίσουν την αιτιολογία της στυτικής διαταραχής και ως εκ τούτου να μας βοηθήσουν στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Εκτός από το σεξουαλικό ιστορικό και την κλινική εξέταση, σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξουν:

* Η μέτρηση της κυκλοφορίας του αίματος στο πέος (δυναμικό πεϊκό Doppler).

* Η μέτρηση της σκληρότητας της στύσης (Real Time Rigiscan).

* Η μέτρηση των νυκτερινών στύσεων μέσω ειδικής συσκευής που φέρει ο ασθενής για τρία βράδια και η οποία μετράει τη συχνότητα, τη διάρκεια και τη σκληρότητα των νυκτερινών στύσεων.

* Αιματολογικός έλεγχος που αφορά τη μέτρηση του σακχάρου, της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων, καθώς και τη μέτρηση ορμονών όπως η τεστοστερόνη (ολική και ελεύθερη), η προλακτίνη, η FSH, η LH και οι ορμόνες του θυρεοειδούς (Τ3, Τ4, TSH).

Οι εξετάσεις αυτές μας βοηθούν να ξεκαθαρίσουμε αν ένα πρόβλημα είναι ψυχολογικό ή οργανικό και αν είναι οργανικό, ποια είναι η ακριβής αιτιολογία του.

Ψυχογενή αίτια

Τα ψυχογενή αίτια, τα οποία και υπερτερούν στις μικρότερες ηλικίες, οφείλονται σε καταστάσεις που εμφανίζονται πολύ συχνά όπως η κατάθλιψη, το στρες, το άγχος της πρώτης φοράς σε νέους ανθρώπους, οι αυξημένες προσδοκίες για τον σεξουαλικό μας ρόλο και το άγχος επίδοσης.

Το σεξ είναι ένα παιχνίδι αισθήσεων, μας χρειάζεται εκεί ψυχή και σώμα, δηλαδή να είμαστε ολοκληρωτικά παρόντες, συγκεντρωμένοι στην απόλαυση και την ηδονή που μας δίνει. Δεν μπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά. Όταν υπάρχει ανησυχία και άγχος για την απόδοση, φόβος ότι ο/η σύντροφος δεν θα ικανοποιηθεί ή ακόμη και ο φόβος απόρριψης από τον/την σύντροφο, δεν μπορούμε να ικανοποιήσουμε τις σεξουαλικές προσδοκίες μας.

Η εμφάνιση ενός σεξουαλικού προβλήματος έχει κύρια αιτία το άγχος και τον φόβο. Το άγχος της σεξουαλικής απόδοσης συμβάλλει κατά πολύ στην ανάπτυξη και/ή στη διατήρηση της σεξουαλικής δυσλειτουργίας ψυχογενούς αιτιολογίας.

Το άγχος της απόδοσης είναι ένα από τα θέματα που δεν θα το συζητήσουν εύκολα οι άνδρες μεταξύ τους, αλλά ούτε με τη σεξουαλική τους σύντροφο εφόσον θεωρούν ότι θα χαρακτηριστούν ανίκανοι, προβληματικοί ή «λίγοι» στον σεξουαλικό τους ρόλο. Έχει παρατηρηθεί ότι ο άνδρας που είναι αγχωμένος για τη σεξουαλική απόδοση ή επίδοσή του, αρκετές φορές αποφεύγει να θίξει το άγχος του στη σύντροφό του, παρότι και εκείνη το «μοιράζεται» μαζί του, φοβούμενος ότι θα χαλάσει την εικόνα του καλού ή «τέλειου» εραστή και ότι όχι μόνο θα μπει στη σύγκριση που η γυναίκα θα κάνει με προηγούμενους σεξουαλικούς συντρόφους της, αλλά θα βγει και ο «χαμένος» από τη σύγκριση αυτή.

Τι είναι όμως το άγχος απόδοσης; Πώς λειτουργεί; Συχνά ο άνδρας ανησυχεί και αγχώνεται για τη σεξουαλική εικόνα του βάζοντας ερωτήματα στο μυαλό του όπως αν θα μπορέσει να ικανοποιήσει τη γυναίκα που έχει δίπλα του, αν θα είναι καλός ή «τέλειος» εραστής, αν το μέγεθος του πέους του είναι φυσιολογικό…

Η νευρικότητα και η ανησυχία του αυξάνονται με την ανασφάλειά του, εγκλωβίζεται στην ίδια του την παγίδα. Φαντάζεται ότι δεν θα καταφέρει να αποκτήσει ή να διατηρήσει τη στύση του, θα ρεζιλευτεί απέναντι στη σύντροφο, δεν θα την φέρει στην κορύφωση, με αποτέλεσμα να ανεβαίνουν οι δείκτες άγχους και φόβου ακόμα και με την ιδέα της σεξουαλικής πράξης που θα ακολουθήσει ή και κατά τη διάρκειά της.

Με αυτό τον τρόπο οδηγείται στην αυτοεκπληρούμενη προφητεία: «Το ήξερα ότι δεν θα τα καταφέρω, το ήξερα ότι θα αποτύχω!». Το άγχος μεταφράζεται σε μία αποτυχημένη προσπάθεια. Και η μία αποτυχημένη προσπάθεια είναι αρκετή γι' αυτόν τον άνδρα να φέρει και τις επόμενες, εφόσον αρχίζει την κάθε σεξουαλική επαφή με την αποτυχία γραμμένη στο μυαλό του.

Δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτό που φοβάται, δηλαδή ότι πραγματικά δεν είναι ικανός να αποκτήσει ή και να διατηρήσει καλή στύση, ή ότι μπορεί να χάσει τον έλεγχο της εκσπερμάτισης. Μπλοκάρει δηλαδή τη φυσιολογική σεξουαλική λειτουργία μέσω της έλλειψης συγκέντρωσης και προσοχής, δηλαδή της απόσπασης του μυαλού του από τη σεξουαλική πράξη. Αρκετά συχνά γίνεται απλώς παρατηρητής της σεξουαλικής επίδοσής του χωρίς να συμμετέχει στη σεξουαλική πράξη ενεργά και χωρίς να ασχολείται με τη σύντροφό του.

Μπαίνει λοιπόν σε έναν αγχώδη φαύλο κύκλο με την παρατήρηση του ίδιου του εαυτού του, με αρνητικές δικές του σκέψεις αποτυχίας που συνήθως δεν είναι άλλες παρά η ίδια η προσωπική του εικόνα και αντίληψη για τον εαυτό του, τις οποίες προβάλλει στη σύντροφο, πιστεύοντας ότι εκείνη είναι που σκέφτεται πως είναι «λίγος» και ανάξιος σεξουαλικά να σταθεί δίπλα της.

Η «απαιτούμενη» απόδοση στηρίζεται σε αυτό που ο ίδιος πιστεύει για τον εαυτό του και πολύ λιγότερο σε πιθανά σχόλια της συντρόφου του, που αρκετές φορές βλέπουμε ότι στέκεται στο πλάι του προσπαθώντας να τον ηρεμήσει. Ακόμη και τότε όμως ο άνδρας μπαίνει σε μια διαδικασία που πιστεύει πως ό,τι του λέει δεν είναι άλλα από λόγια παρηγοριάς, ενώ μέσα της τον κοροϊδεύει και τον απορρίπτει.

Έτσι το άγχος για την απόκτηση στύσης, το άγχος για τη διατήρησή της, το άγχος για την ικανοποίηση της συντρόφου, είναι καταστάσεις που απομακρύνουν την απόλαυση από τη σεξουαλική λειτουργία.

Οργανικά αίτια

Τα οργανικά αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας διακρίνονται σε:

Αγγειακά. Οφείλονται σε παθήσεις πολύ συχνές πλέον στην εποχή μας, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) και η καρδιαγγειακή νόσος.

Σημαντικό ρόλο παίζουν τα καρδιολογικά προβλήματα, τα οποία μπορεί να συνδέονται αμφίδρομα με τη στυτική δυσλειτουργία. Μελέτες έχουν δείξει ότι ασθενείς με στυτική δυσλειτουργία αγγειακού τύπου εμφανίζουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάζουν στεφανιαία νόσο. Μάλιστα πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι 20% των ανδρών με στυτική διαταραχή, οι οποίοι δεν είχαν ιστορικό στεφανιαίας νόσου, παρουσίαζαν βλάβες στα στεφανιαία αγγεία δίχως να το γνωρίζουν.

Αντίστοιχα, ασθενείς με καρδιολογική πάθηση η οποία δεν είναι σταθεροποιημένη, πρέπει να υποβάλλονται πρώτα σε καρδιολογικό έλεγχο και σταθεροποίηση της πάθησής τους και μετά να επιτρέπεται η σεξουαλική επαφή, η οποία αποτελεί μια μορφή κόπωσης και δυνητικά μπορεί να έχει κάποια επικινδυνότητα.

Νευρογενή. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται η σκλήρυνση κατά πλάκας, η νόσος του Πάρκινσον, το εγκεφαλικό επεισόδιο και οι εγχειρήσεις της πυέλου (όπως η ριζική προστατεκτομή, η ριζική κυστεκτομή κ.ά.).

Σημαντική θέση στα νευρογενή αίτια κατέχει η ριζική προστατεκτομή για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη. Οι άνδρες αυτοί μετεγχειρητικά και σε ποσοστά που ποικίλλουν ανάλογα με τη χειρουργική μέθοδο επιλογής, μπορεί να εμφανίσουν πρόβλημα στύσης λόγω τραυματισμού των νεύρων που φτάνουν στο πέος.

Τα νεύρα αυτά για να ανακάμψουν από τον τραυματισμό χρειάζονται από 12 έως 18 μήνες. Στο διάστημα αυτό το πέος δεν πρέπει να αφεθεί να ατροφήσει λόγω μειωμένης λειτουργικότητάς του.

Οι ασθενείς της κατηγορίας αυτής πρέπει σύντομα, μετά τον πρώτο μετεγχειρητικό μήνα, να υποβάλλονται σε κινητοποίηση της στυτικής λειτουργίας, είτε με φαρμακευτικά είτε με ενέσιμα σκευάσματα κατά περίπτωση.

Ορμονικά. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται η χαμηλή τεστοστερόνη, ο υποθυρεοειδισμός και ο υπερθυρεοειδισμός.

Ανατομικά. Πρόκειται για συγγενείς και επίκτητες γωνιώσεις του πέους.

Οφειλόμενα σε φάρμακα και ουσίες. Πολλά φάρμακα και ουσίες μπορεί να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά, αντιανδρογόνα, κατάχρηση αλκοόλ, ναρκωτικές ουσίες και το κάπνισμα.

Να σημειώσουμε ότι οι καπνιστές έχουν 70% μεγαλύτερη πιθανότητα να αποκτήσουν προβλήματα στύσης από τους μη καπνιστές, ενώ μέσα σε 48 ώρες από τη διακοπή του καπνίσματος βλέπουμε σημαντική βελτίωση στην κυκλοφορία του αίματος στο πέος.

Επίσης, από τα αντιυπερτασικά φάρμακα δύο είναι οι κατηγορίες που ενοχοποιούνται για την πρόκληση προβλημάτων στη στύση: οι β-αναστολείς και τα θειαζιδικά διουρητικά.

Η αντιμετώπιση

Η διεκδίκηση της λύσης είναι το σημαντικότερο βήμα που πρέπει να κάνει ο άνδρας που αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα στύσης, καθώς σήμερα διαθέτουμε αξιόπιστες λύσεις για όλους τους ασθενείς

Φάρμακα

Στην πρώτη γραμμή θεραπείας ανήκουν τα φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα, τα οποία είναι απολύτως ασφαλή, εύκολα στη χρήση και αποτελεσματικά σε 70-80% των ασθενών.

Τα φάρμακα άρχισαν να βγαίνουν στην αγορά το 1998 και άνοιξαν μια νέα εποχή γιατί η προβολή που έλαβε το γεγονός από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είχε ως αποτέλεσμα ο άνδρας που έπασχε και ήταν κλεισμένος στο καβούκι του να συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει αξιόπιστη λύση και να απευθυνθεί στους ειδικούς ιατρούς αναζητώντας θεραπεία.

Τα φάρμακα έχουν μελετηθεί αναλυτικά και χιλιάδες επιστημονικές μελέτες έχουν τεκμηριώσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους.

Στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν τρία σκευάσματα τα οποία λαμβάνονται από το στόμα: η σιλδεναφίλη, η ταδαλαφίλη και η βαρδεναφίλη. Μάλιστα, η σιλδεναφίλη έλαβε ένδειξη χορήγησης και για την πνευμονική υπέρταση που είναι πολύ σοβαρή ασθένεια, γεγονός που ενδυναμώνει το προφίλ ασφάλειας των φαρμάκων αυτών.

Έχει μεγάλη σημασία η σωστή λήψη αυτών των φαρμάκων, γιατί πολλές περιπτώσεις αποτυχίας της θεραπείας οφείλονται στο γεγονός ότι ο ασθενής είτε δεν γνώριζε είτε δεν ακολούθησε τον σωστό τρόπο χρήσης τους.

Η μόνη απόλυτη αντένδειξη των φαρμάκων είναι η συγχορήγηση με τα νιτρώδη (τύπος καρδιολογικού φαρμάκου).

Παγκοσμίως περίπου 40.000.000 ασθενείς χρησιμοποιούν κάποιο από τα προαναφερόμενα τρία φάρμακα, ενώ στην Ελλάδα ο αριθμός τους φτάνει τις 200.000.

Στην πρώτη γραμμή θεραπείας ανήκει και η συσκευή vacuum (προκαλεί τεχνητή στύση χρησιμοποιώντας κενό αέρα).

Ψυχολογικές θεραπείες

Οι ψυχολογικές θεραπείες (ψυχοθεραπεία, σεξοθεραπεία) έχουν στόχο τη μείωση του άγχους απόδοσης και του φόβου που αισθάνεται ο άνδρας ότι δεν θα είναι ικανός να αποδώσει (δηλαδή ότι δεν θα αποκτήσει ή θα είναι δύσκολο να διατηρήσει τη στύση του), με απώτερο στόχο όχι μόνο να ικανοποιήσει τη σεξουαλική σύντροφό του αλλά ούτε τον εαυτό του.

Είναι σημαντικό να μπορέσει ο αγχωμένος άνδρας να βγει από την παγίδα στην οποία ο ίδιος έχει ρίξει τον εαυτό του. Απαιτείται εκπαίδευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση του άγχους και του φόβου, καθώς και όλων των δυσάρεστων συναισθημάτων που προκαλούνται, εστιασμός στις αισθήσεις του και συγκέντρωση στο τώρα, ώστε να είναι παρών στο σεξ και όχι παρατηρητής του εαυτού του, αυξάνοντας τη συμμετοχική δράση του.

Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβει «τι» κάνει και «πώς» το κάνει και μπλοκάρει τον εαυτό του. Να αρχίσει να διαχειρίζεται τα αισθήματα ανασφάλειας, αναξιότητας, ντροπής και γενικώς να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό του, σε αυτό που η ίδια η φύση έχει φροντίσει να είναι ικανός να κάνει και να απολαύσει.

Αξιοσημείωτη είναι, μέσω της θεραπείας, η επίγνωση: «Εγώ το έχω πλάσει στο μυαλό μου… είμαι μόνος μου στο παραμύθι μου… δεν συμμετέχω στο σεξ, απλώς παρατηρώ και αγχώνομαι… απομακρύνομαι από τη σύντροφό μου… εγώ αγχώνομαι και φοβάμαι ότι δεν θα τα καταφέρω…».

Σπουδαία είναι και η επικοινωνία στο ζευγάρι, να νιώθει ο άνδρας άνετα να μιλήσει γι' αυτό το άγχος στη σύντροφό του, να το μοιραστεί μαζί της, να νιώσει ότι εκείνη βρίσκεται δίπλα του και όχι απέναντί του, ότι το πρόβλημα είναι κοινό, το ίδιο και για τους δύο, άρα χρειάζεται από κοινού αντιμετώπιση.

Ενέσεις, προθέσεις και ορμόνες

Στη δεύτερη γραμμή θεραπείας ανήκουν οι ενδοπεϊκές ενέσεις (τις οποίες ο άνδρας μαθαίνει να κάνει μόνος του) καθώς και η ενδοουρηθρική τοποθέτηση ουσιών που προκαλούν στύση.

Οι ενέσεις γίνονται στο πέος 15 λεπτά πριν από τη σεξουαλική επαφή, συνήθως συνίστανται από μείγματα ουσιών και αποτελούν αξιόπιστη λύση σε περιπτώσεις ασθενών που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή.

Στην τρίτη γραμμή θεραπείας βρίσκεται η χειρουργική τοποθέτηση ενδοπεϊκών προθέσεων, οι οποίες αποτελούν πολύ αξιόπιστο και αποτελεσματικό στυτικό μηχανισμό. Ο μηχανισμός αποτελείται από μία υδραυλική διάταξη (δύο κύλινδροι, μια δεξαμενή και μια αντλία). Η τοποθέτηση γίνεται από μία μικρή τομή στο όσχεο και απαιτεί παραμονή στο νοσοκομείο για 24 ώρες. Με τη μέθοδο αυτή η εκσπερμάτιση και η ικανοποίηση από τη σεξουαλική επαφή διατηρείται.

Τέλος, υπάρχουν και θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης για ειδικές κατηγορίες ασθενών. Άνδρες με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης πρέπει να υποβληθούν σε αναπλήρωση της ορμόνης αυτής μέσω φαρμακευτικών σκευασμάτων.

Υπάρχουν στην εποχή μας πολύ εύχρηστα και αποτελεσματικά σκευάσματα όπως gel, τα οποία ο ασθενής επαλείφει μία φορά την ημέρα σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος του, είτε ενέσιμα σκευάσματα τα οποία αναπληρώνουν την έλλειψη της ορμόνης αυτής με μία ένεση ανά τρίμηνο.

Η χορήγηση τεστοστερόνης πρέπει να γίνεται έπειτα από ιατρική σύσταση και υπό ιατρικό έλεγχο.

Τρόπος ζωής

Επιπλέον, είναι σημαντικό να γνωρίζουν όλοι οι άνδρες είναι ότι για να έχουν πιθανότητες να διατηρήσουν υγιή στύση πρέπει να βελτιώσουν ορισμένες παραμέτρους του τρόπου ζωής τους όπως:

* Να διακόψουν το κάπνισμα.

* Να μειώσουν την κατανάλωση αλκοόλ.

* Να μειώσουν την κατανάλωση λίπους.

* Να μειώσουν το στρες.

* Να ασκούνται συστηματικά.

* Να είναι αισιόδοξοι ότι ακόμα και αν εμφανιστεί το πρόβλημα, υπάρχουν αποτελεσματικές, ασφαλείς και επιστημονικές λύσεις