Πότε ενα νήπιo είναι έτοιμο να πάει σχολείο;

Πότε μπορεί το παιδί να ενταχθεί σε κάποια προσχολική δομή εκτός οικογένειας?

Οπωσδήποτε τίθεται ένα χρονολογικό κριτήριο το οποίο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα απο τα δύο μέχρι τα πέντε χρόνια. Το προφίλ όμως του παιδιού αυτής της χρονικής περιόδου και τα αναπτυξιακά του χαρακτηριστικά είναι που καθορίζουν και το είδος της αγωγής που είναι κατάλληλη γι’αυτό.

Ένα παιδί απο τα δύο μέχρι τα πέντε χρόνια παρουσιάζει μια πρώτη μορφή ωριμότητας σε όλους τους τομείς. Στον κινητικό τομέα έχει αποκτήσει σύνθετα κινητικά πρότυπα όπως το τρέξιμο, το σκαρφάλωμα κτλ για να εξερευνά τον κόσμο.

Στον αντιληπτικό τομέα, ανάμεσα στα δύο με πέντε φτάνει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σε σχέση με τους άλλους.

Στον τομέα του λόγου περνώντας απο το στάδιο της βλεμματικής επικοινωνίας, το δίχρονο παιδί έχει αποκτήσει επικοινωνιακό λόγο και μάλιστα τον εγωκεντρικό λόγο για να εκφράσει σκέψεις και συναισθήματα Η αναφορά όμως στην προσωπική αντωνυμία ¨εγώ¨ εκτός απο ένδειξη λεκτικού εμπλουτισμού είναι και η δήλωση της αυτονομίας του, που εκφράζεται και με κτητικές αντωνυμίες και με μορφές άρνησης.

Στον γνωστικό τομέα το παιδί δημιουργεί απλούς συλλογισμούς αλλά μ’ένα μοναδικά δικό του τρόπο, τον εγωκεντρικό.

Καθώς όλες οι παραπάνω ικανότητες εξελίσσονται δίνουν στο παιδί τη δυνατότητα να εντάσσεται σε μια ομάδα συνομήλικων και συγχρόνως να επιδιώκει ολοένα και μεγαλύτερη αυτονομία. Η διαδικασία αυτονόμησης του παιδιού συνεπάγεται τον προοδευτικό έλεγχο του εσωτερικού του κόσμου απο τη μια μεριά και την αντίστοιχη προοδευτική προσαρμογή του στον εξωτερικό κόσμο απο την άλλη.

Το παιδί πριν φτάσει στο στάδιο της αυτονόμησης (και ως προς τη σωματική ανεξαρτησία και ως προς τις σχέσεις του με τους άλλους) περνάει το στάδιο της προσκόλλησης που στα δυο χρόνια εκφράζεται ως άγχος αποχωρισμού. Μετά αυτή την ηλικία, αυτή η προσκόλληση βαθμιαία μειώνεται και το παιδί δείχνει ολοένα λιγότερη απογοήτευση στους σύντομους αποχωρισμούς.

Στα τρία χρόνια το παιδί μπορεί να παίζει σε ενα άγνωστο περιβάλλον, όταν αυτό του φαίνεται οικείο, ενώ οταν η κατάσταση είναι αγχογόνος το παιδί αναστατώνεται και αναζητάει τη μαμά του.

Στα τέσσερα χρόνια σπάνια το παιδί αντιδρά σ’ ένα ¨φυσιολογικό αποχωρισμό¨ απο τη μητέρα. Παρά το γεγονός όμως οτι η ανάγκη φυσικής επαφής μειώνεται, η συναισθηματική εξάρτηση και απο τους δυο γονείς παραμένει ισχυρή και εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Το παιδί θέλει οι γονείς του να το παρακολουθούν και να το υποστηρίζουν, θέλει όμως να έχει και τον έλεγχο του εαυτού του.

Ο τρόπος λοιπόν που βιώνει το παιδί την ένταξή του σ’ένα εξωοικογενειακό περιβάλλον και η διαμόρφωση των σχέσεων εξαρτάται απο το εξελικτικό του στάδιο και τις προσωπικές του εμπειρίες.

Για να πάει σχολείο το παιδί:

θα πρέπει να μπορεί να ανεχθεί την απουσία της μητέρας
θα πρέπει να μπορεί να ταυτιστεί με τη στάση του περιβάλλοντος ως προς την καθαριότητα
θα πρέπει ν’αναγνωρίζει τους συνομήλικους ως συμπαίκτες και να δημιουργεί σχέσεις με θετικά και αρνητικά συναισθήματα (αγάπη, φόβος, θαυμασμό κτλ)
θα πρέπει να χαίρεται το παιχνίδι και την δραστηριότητα.
Όταν το παιδί δεν έχει αποκτήσει αυτό το κατώτερο όριο ωριμότητας, θα ήταν καλύτερο να παραμείνει στο σπίτι για ένα διάστημα. Τότε ίσως και η συνεργασία με κάποιον ειδικό θα ήταν ωφέλιμη.